بالا رفتن غلظت فلزات سنگین در خاک اثرات نامطلوبی بر اکوسیستم خاک گذاشته و آسیب های جدی به دنبال دارد. کمّی سازی آلودگی می تواند به مدیریت بهتر خاک ها کمک نماید. در این مطالعه، آلودگی فلزات سنگین در اراضی زراعی اطراف برخی واحدهای صنعتی در دشت اردبیل مطالعه و کمّی شد. بدین منظور 9 واحد صنعتی انتخاب و 46 نمونه خاک (صفر تا 30 سانتی متر) تهیّه شد. درصد رس، شن و سیلت، کربن آلی، pH و ECخاک اندازه گیری شد. غلظت فلزات سنگین شامل سرب، روی، مس و کادمیم با جذب اتمی اندازه گیری و شاخص آلودگی، شاخص جامع آلودگی، خطر اکولوژیکی و خطر اکولوژیکی پتانسیل محاسبه شد. میانگین غلظت فلزات سنگین از 724/0 میلی گرم بر کیلوگرم کادمیم تا 58/120 میلی گرم بر کیلوگرم مس متغیّر بود. همه مناطق 9 گانه به جز منطقه 4 (با کلاس آلودگی خفیف)، شاخص آلودگی بیشتر از 2 و کلاس آلودگی خفیف نشان دادند. شاخص آلودگی کادمیم در بین فلزات سنگین، بیشترین مقدار را داشت. شاخص جامع آلودگی کمترین (268/1) و بیشترین (636/3) میانگین را به ترتیب در مناطق 2 و 5 داشته و منطقه 2 دارای آلودگی خفیف، مناطق 1، 6 و 7 دارای آلودگی ملایم و مناطق 3، 4، 5، 8 و 9 دارای آلودگی متوسط ​​بودند.  خطر اکولوژیکی سرب، روی و مس در همه مناطق کمتر از 00/3 و خطر اکولوژیکی کادمیم بین 120 تا 240 در مناطق 3، 5، 8 و 9 با کلاس آلودگی جدی و بیشتر از 240 و کلاس آلودگی شدید در مناطق دیگر بود. بر اساس خطر اکولوژیکی پتانسیل، همه 9 منطقه در کلاس آلودگی جدی قرار داشتند. بین میزان سرب (05/0> p)، روی و مس (01/0> p) در 9 منطقه تفاوت معنی داری وجود داشت. این نشان می دهد که تفاوت غلظت فلزات در بین مناطق به مواد اولیه مربوط نبوده و فعالیت های انسانی در افزایش غلظت آنها نقش دارد.

سابقه و هدف: نظر به پتانسیل بالقوه سمیت و خطرات اکولوژیکی فلزات سنگین در بوم ­سازگان­ های آبی سنجش و ارزیابی غلظت آنها در بخش­ های مختلف محیط­ های آبی بسیار ضروری است. از این رو مطالعه حاضر به سنجش غلظت فلزات کادمیوم، کروم، سرب، نیکل، آرسنیک و روی و ارزیابی توزیع مکانی مخاطره اکولوژیکی آن­ها در رسوبات سطحی تالاب بین المللی انزلی می ­پردازد. مواد و روش ها: نمونه ­برداری از 50 ایستگاه در بخش ­های مختلف تالاب انجام شد. پس از آماده سازی و هضم اسیدی نمونه­ ها، غلظت فلزات مذکور با استفاده از دستگاه جذب اتمی تعیین گردید. به منظور پهنه بندی سمیت و مخاطره اکولوژیکی فلزات از روش وزن دهی معکوس فاصله (IDW) استفاده شد. نتایج و بحث: میانگین کلی غلظت فلزات به ترتیب به صورت روی (91/23±23/80)، کروم (06/34±04/19)، نیکل (65/26±5/19)، سرب (48/06±03/14)، آرسنیک (74/54±4/7) و کادمیم (31/±0 73/0) اندازه­گیری شد. بررسی شاخص­ های پتانسل سمیت حاد فلزات، ریسک اکولوژیکی، ارزیابی خطر اصلاح شده و بار آلودگی بیانگر وضعیت آلودگی پایین در رسوبات تالاب بود. خطر محیط ­زیستی فلزات در رسوبات منطقه به ترتیب به صورت (کادمیوم > آرسنیک > سرب> نیکل > روی> کروم) ارزیابی گردید. همچنین یافته­ های توزیع پراکنش خطر سمیت و مخاطره اکولوژیکی فلزات در بخش ­های مختلف تالاب از الگوی یکسانی پیروی نمی­کند و بخش­ های غربی تالابی خطرات بیشتری دارند. نتیجه گیری: نتایج پتانسیل سمیت حاد و خطر اکولوژیکی وضعیت آلودگی فلزات سنگین در رسوبات منطقه به ترتیب پایین و متوسط ارزیابی می ­گردد. گسترش شدید فعالیت­ های انسانی در نواحی اطراف تالاب، در کنار رسوبگذاری و ورود آلاینده ­های مختلف، لزوم پایش مداوم تالاب و ارزیابی خطر سلامت اکولوژیکی آن را تایید می نماید.

امروزه به سبب تغییرات آب و هوایی، مخاطرات طبیعی و چگونگی رفتار با آن ها از جمله مهم ترین دغدغه های پژوهشگران در زمینه برنامه ریزی محیطی و مدیریت بحران می باشند. هدف از این مطالعه پهنه بندی و پتانسیل سنجی خطر سیلاب در حوضه آبریز سرباز است. بدین منظور پایگاه داده شامل لایه های پهنه ای ارتفاع، شیب، خصوصیات زمین شناسی، خصوصیات خاک، بارش، پوشش گیاهی و کاربری اراضی و لایه های خطی آبراهه اصلی، آبراهه فرعی و تراکم زه کشی سطح حوضه مورد استفاده قرار گرفت. سپس با استفاده از پرسشنامه و نظر کارشناسان خبره و همچنین تحلیل سلسله مراتبی، ارزش هر لایه در سیل خیزی محاسبه شد. هر کدام از این لایه ها بر مبنای پتانسیل سیل خیزی در مقیاس خطر کم تا زیاد طبقه بندی شدند و در نهایت با استفاده از مدل همپوشانی وزنی درمحیط سامانه اطلاعات جغرافیایی با هم ادغام شدند. نتایج نشان داد که آبراهه اصلی، کاربری اراضی و بارش مهمترین مولفه ها در سیلخیزی حوضه آبریز رودخانه سرباز هستند. از کل مساحت حوضه سرباز فقط 0/5 درصد پتانسیل سیلخیزی زیاد تا بسیار زیاد را داراست و نواحی مرکزی حوضه به سبب توپوگرافی و شرایط هیدروگرافی ویژه، بالاترین پتانسیل سیل خیزی را دارند. علاوه بر این ناحیه، بخش های حاشیه ای رودخانه اصلی به سمت خروجی حوضه و همچنین بخش هایی از حواشی رودخانه های فرعی مهم، بیشترین پتانسیل سیل خیزی را دارا هستند. علیرغم وسعت محدود ناحیه پرخطر، به سبب تراکم جمعیت و اراضی کشاورزی، اهمیت این ناحیه از نظر مدیریت بحران بسیار بالاست.

زمینه و هدف: آلاینده­های فلزات سنگین در رودخانه ها یکی از نگرانی­های جدی محیط زیستی در اکوسیستم­های آبی است و رسوبات به عنوان یک شناساگر محیطی، توانایی قابل قبولی در بیان میزان آلودگی محیط به فلزات سنگین دارند. بنابراین با هدف ارزیابی سلامت اکوسیستم آبی به بررسی آلودگی، با استفاده از شاخص های رسوب پرداختیم. مواد و روش ها: در این پژوهش از رسوبات رودخانه ی زاینده رود در 17 ایستگاه نمونه برداری شد و فلزات سرب، روی، آهن، کادمیوم، کبالت، نیکل، مس و کروم به روش هضم اسیدی و اندازه گیری با دستگاه جذب اتمی مورد بررسی قرار گرفت. همچنین شاخص های زمین انباشتگی، شاخص آلودگی نمرو و پتانسیل خطر اکولوژیکی محاسبه گردید. یافته ها: میانگین غلظت فلزات در رسوبات به ترتیب آهن92/1762، نیکل52/201، روی 07/44، کبالت 36/23، مس 67/28، سرب51/11، کروم 109/10 و کادمیوم87/0 برحسب mg/kg بدست آمد. براساس شاخصIgeo، میانگین غلظت عناصر کروم، آهن، مس، روی و سرب در تمام ایستگاه ها از میانگین پوسته زمین پایین­تر و غلظت نیکل و کادمیوم­ در تمام ایستگاه­ها بالاتر از مقدار پس زمینه، شناسایی شدند. در همه ایستگاه­ها نیز شاخص پتانسیل خطر اکولوژیکی کادمیوم نسبت به سایر عناصر، بیشتر است. نتیجه گیری: با توجه به وضعیت رسوبات رودخانه به لحاظ آلودگی به کادمیوم و خطر اکولوژیکی بسیار بالای آن و همچنین میزان نیکل، لازم است پایش رودخانه و موجودات زنده آن به منظور ارزیابی خطر سلامتی و اکولوژیکی آن، به صورت جامع و با رویکرد بررسی روند تغییرات مکانی و زمانی آلودگی فلزات سنگین در آب و رسوبات رودخانه مورد توجه قرار گیرد.

زمینه و هدف نظر به سمیت، خطرات بهداشتی و اکولوژیکی فلزات سنگین در محیط زیست و تاثیرپذیری موجودات زنده، سنجش و ارزیابی غلظت آنها در سطوح مختلف بوم سازگان های آبی بسیار ضروری است. از این رو مطالعه حاضر به سنجش غلظت فلزات سرب، نیکل، مس و روی و ارزیابی مخاطره اکولوژیکی آنها در رسوبات سطحی رودخانه سزار در استان لرستان می پردازد. روش بررسی نمونه برداری از 16 ایستگاه در طول رودخانه سزار انجام شد. پس از آماده سازی و هضم اسیدی نمونه ها، غلظت فلزات مذکور با استفاده از دستگاه جذب اتمی تعیین گردید. یافته ها میانگین کلی غلظت فلزات نیکل، روی، مس و سرب در رسوبات رودخانه به ترتیب به میزان mg/kg 71/84 > 40/56 >7/75 > 5/61 به دست آمد. بررسی شاخص های پتانسیل سمیت حاد فلزات، ریسک اکولوژیکی و بار آلودگی بیانگر وضعیت آلودگی پایین در رسوبات رودخانه بود. خطر محیط زیستی فلزات در رسوبات منطقه به ترتیب نیکل > سرب> مس > روی ارزیابی گردید. همچنین یافته ها نشان داد در بین فلزات، فاکتور آلودگی و ارزیابی خطر اصلاح شده (mHQ) برای فلز نیکل به ترتیب در حد متوسط، و در طبقه آلودگی متوسط تا آلودگی قابل ملاحظه است. نتیجه گیری براساس نتایج، پتانسیل سمیت حاد و خطر اکولوژیکی وضعیت آلودگی فلزات سنگین در رسوبات منطقه، پایین ارزیابی می گردد. اما گسترش شدید فعالیت های انسانی مختلف در نواحی اطراف رودخانه، در کنار آلودگی فلز نیکل در رودخانه و احتمال اثرات سوء بیولوژیکی آن در محیط بر لزوم پایش مداوم رودخانه و ارزیابی خطر سلامت و خطر اکولوژیکی آن تاکید دارد.

زمینه و هدف: لجن حاصل از تصفیه خانه های فاضلاب شهری در صورت آلودگی به فلزات سنگین و ورود به محیط می تواند باعث ایجاد ریسک بهداشتی و اکولوژیکی شود. هدف این پژوهش ارزیابی میزان آلودگی و ریسک اکولوژیکی فلزات سنگین در لجن های تصفیه خانه فاضلاب شهری استان آذربایجان شرقی است. روش بررسی: 9 نمونه لجن به صورت مرکب از بسترهای لجن خشک کن تصفیه خانه فاضلاب شهری استان آذربایجان شرقی جمع آوری و غلظت فلزات سنگین آنها اندازه گیری شد. شاخص تجمع زمینی، شاخص آلودگی و شاخص ریسک اکولوژیکی با استفاده از روابط مربوطه جهت تعیین ریسک اکولوژیکی فلزات سنگین در لجن فاضلاب محاسبه گردید. یافته ها: نتایج نشان داد که تغییرات روند غلظت فلزات به صورت Zn>Cu>Pb>Cr>Ni>As>Hg>Cd بود. براساس حداکثر مجاز استاندارد (MPS) و شاخص Muller، سطح آلودگی کادمیوم و مس پایین، روی متوسط، آرسنیک و سرب شدید و جیوه خیلی شدید ارزیابی می شود. بر اساس MPS، شاخص آلودگی تک فاکتوره و شاخص آلودگی سنتتیک به ترتیب کمتر از عدد 1 و 0/7 است که نشان دهنده عدم آلودگی لجن و ایمن بودن کاربرد آن در کشاورزی است. در مقایسه با غلظت های پوسته زمین، ریسک قابل توجه اکولوژیکی در مورد سرب، ریسک زیاد در مورد آرسنیک و کادمیوم و ریسک خیلی زیاد در مورد جیوه مشاهده می شود. تفاوت معنی داری بین مقادیر فلزات سنگین با حدود MPS مشاهده گردید (0/05< p). نتیجه گیری: اگرچه غلظت های فلزات سنگین، زیر MPS ارایه شده توسط USEPA هستند، با این حال نمونه های لجن در مقایسه با غلظت متوسط پوسته زمین نشان دهنده درجه بالایی از ریسک اکولوژیکی بالقوه برای محیط هستند. پایش دوره ای کیفیت لجن قویا توصیه می شود.

به منظور ارزیابی و پهنه بندی پتانسیل خطر آلودگی هوای استان گلستان که فاقد آمار و ایستگاه های ثابت و سیار دیده بانی انتشار و تراکم مواد آلاینده استان می باشد، یک مدل عددی گسترده با 44 پارامتر موثر مرکب از سه گروه عمده: کاربری زمین، دینامیک اتمسفر و تراکم مواد آلاینده تدوین و در قالب 198 واحد زیست محیطی هم توان اجرا گردید. پارامترهای مدل بر حسب ماهیت و نوع اثر در فرایند آلودگی هوا به سه گروه: افزاینده، کاهنده، افزاینده- کاهنده خطر تقسیم شد که دارای وزن و نرخ اثر متفاوت هستند. وزن هر پارامتر بر اساس اهمیت نسبی در ایجاد پتانسیل آلودگی هوا و تجاوز از حد استاندارد هوای پاک در مقیاس (3- تا 3+) و نرخ طبقات آن (2 تا 5 طبقه) با رابطه خطی بر مبنای دامنه تغییرات مقادیر و حد مجاز استاندارد، در مقیاس 1 تا 5 تعیین گردید. عدد شاخص خطر آلودگی هوا در هر واحد زیست محیطی از حاصل ضرب وزن در نرخ پارامتر و جمع جبری اعداد مثبت و منفی پارامترها محاسبه و با دامنه مساوی به 5 کلاس تقسیم شد. با اجرای مدل از منابع اطلاعاتی متفاوت در سطح نیمه تفصیلی، نقشه کروپلت پتانسیل خطر آلودگی استان گلستان در مقیاس 1: 250000 تهیه گردید. بر اساس نتایج حاصله، دامنه عدد شاخص خطر آلودگی در استان به دلیل تنوع شرایط موثر، نسبتا زیاد است و تفاوت تعداد و مساحت پولیگون بین کلاس های خطر در سطح 1 درصد (p<0.01) معنی دار می باشد. علاوه بر این، انطباق کلاس های خطر بالا با مناطق پرجمعیت شهری- صنعتی نوار کوهپایه ای و کلاس های خطر پایین با مناطق کم جمعیت و روستایی شمال شرقی، نماینده قدرت تفکیک فضایی و موضوعی این مدل منطقه ای در حد پهنه ها و پارامترهای مناسب برای برنامه ریزی و مدریت و کنترل کیفیت هواست. اعتباریابی و واسنجی این مدل منطقه ای از طریق دیده بانی و نظارت سیستماتیک مستمر بر تراکم مواد آلاینده در قسمت مختلف های مختلف استان به ویژه در نقاط بحرانی آن در آینده باز است.  

این پژوهش به منظور بررسی توان های گردشگری دریاچه ارومیه در منطقه شمالغرب ایران (استانهای آذربایجان غربی و شرقی) به انجام رسید. بر این اساس با بهره جستن از ویژگی های تاثیرگذار درونی منطقه و عوامل بیرونی تاثیرگذار از روش تحلیل SWOT استفاده گردید. این مطالعه با هدف تدوین راهبردهای مناسب برای توسعه گردشگری حوزه دریاچه ارومیه و با تکنیک تحلیلی سوات در سال 1391 انجام گردیده است. در این راستا ابتدا عوامل داخلی (نقاط قوت و ضعف) و عوامل خارجی (فرصتها و تهدیدها) در محیط تحت بررسی شناسایی شدند. جامعه آماری این پژوهش دو گروه گردشگران (150 نفر) و مسوولان (30 نفر) است که با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس از بین آنان جامعه نمونه انتخاب شد و پرسشنامه های گردشگران در روزهای بیست و یکم تا بیست و سوم تیر ماه 1391 در سواحل اسکله، مجتمع باری و مجتمع چی چست در میان گردشگران توزیع گردید، همچنین پرسشنامه های مسوولان در روزهای بیست و پنجم تا بیست و هفتم تیر ماه همان سال تکمیل شد. نتایج به دست آمده موید این است که علی رغم وجود جاذبه های طبیعی کم نظیر که بالقوه می توانند این عرصه را به قطب گردشگری طبیعت در مناطق خشکی – ساحلی تبدیل نمایند، ضعف هایی چون کم کاری مسوولین در اجرای طرحهای احیاء گردشگری دریاچه و ضعف برنامه ریزی و سرمایه گذاری های بخش دولتی و خصوصی سبب شد که محدوده تحت بررسی در ماتریس داخلی و خارجی در شرایط محافظه کارانه (WO) قرار گیرد. در پایان ماتریس QSPM (برنامه ریزی راهبردی کمی) بر اساس راهبردهای محافظه کارانه و بازنگرانه منطقه مورد مطالعه تکمیل و پس از بارگذاری هر یک از گزینه ها، راهبردهای لازم به ترتیب اولویت پیشنهاد شد و بر اساس نتیجه حاصله راهبرد بازنگری در برنامه های حفاظتی مناطق حساس و اعمال نظارت صحیح بر آیین نامه های موجود در خصوص اکوسیستم دریاچه ارومیه به عنوان تاثیرگذار ترین راهبرد انتخاب شد.

مقدمه: به علت استمرار شهرنشینی و صنعتی شدن در بیشتر بخشهای جهان فلزات به طور مداوم به محیط زیست خاکی وارد میشوند و به عنوان تهدید بزرگی برای سلامت انسان مطرح میشوند. هدف از انجام این مطالعه، بررسی آلودگی خاکهای سطحی اسفراین با فلزات سنگین و بررسی خطرات آن بر سلامت انسانی میباشد. روش کار: نمونه های خاکهای سطحی از 5 منطقه با کاربریهای مختلف از شهر اسفراین جمعآوری گردید و غلظت فلزات سنگین بهوسیله ICP-OES آنالیز گردید. فاکتورهای آلودگی)شاخصهای زمین انباشتگی Igeo و بار آلودگی PLI (و خطرات بهداشتی خطرات سرطانزایی و غیر سرطانزایی ناشی از فلزات سنگین در خاک سطحی ارزیابی گردید. یافته ها: نتایج نشان داد که میانگین غلظت کادمیوم، کروم، مس، نیکل، سرب و روی در خاک اسفراین به ترتیب 21 / 0، 27 / 33، 91 / 39، 25 / 32، 17 / 25 و 52 / 105 میلیگرم در کیلوگرم بود که نسبت به مقادیر پس زمینه طبیعی خیلی بالاتر میباشد. بیشترین و کمترین خطر سرطانزایی به ترتیب مربوط به فلز کروم و فلز سرب بود. نتایج نشان داد که خطر سرطانزایی و غیر سرطان زایی برای کودکان بیشتر از بزرگسالان بود. ارزیابی خطر بهداشتی خاک برای گروه سنی کودکان و بزرگسالان نشان داد که خاک مذکور برای این گروه های سنی خطری ندارد. نتیجه گیری: مقادیر فاکتور آلودگی Cf نشان داد که سطح آلودگی فلزات سنگین به ترتیب روی < کروم < کادمیوم< مس < نیکل < سرب بودند که در گروه آلودگی زیاد قرار میگیرند. این نتایج از نظر توسعه راهکارهای مدیریتی مناسب جهت کاهش منابع آلاینده در اسفراین دارای اهمیت میباشند.

در این تحقیق به بررسی تاثیر عدم قطعیتها در برآورد پتانسیل خطر لرزه ای پرداخته می شود. این عدم قطعیتها هم ناشی از پیچیدگی مساله و محدودیت شناسایی عوامل دخیل و هم ناشی از عدم توانایی در تعیین دقیق عوامل موثر می باشد.یکی از روشهای برآورد پتانسیل خطر لرزه ای روش احتمالی می باشد. در این روش لازم است تا با فرض توزیع احتمالی مناسب برای محل و فاصله رخداد زلزله از محل مورد نظر و با در نظر گرفتن یک توزیع احتمالی زمانی اقدام به تعیین احتمال رخداد سطوح مختلف شتاب (یا پارامترهای لرزه ای دیگر) نمود. در حال حاضر مناسب ترین روش برای تعیین پارامترهای لرزه ای روش حداکثر تمایل است. اما این روش به نوبه خود دارای نکات مبهم و سطح عدم قطعیت بسیار بالایی می باشد. در این مقاله سعی می شود تا به بررسی مشکلات و عدم قطعیت های این روش پرداخته شود.